معرفی و عملکرد تیروئید

تیروئید غده‌ای پروانه ای شکل در جلو و پایین گردن و بالای استخوان ترقوه است. این غده تولید هورمون‌های متعددی (تیروکسین یا T4، تیریودوتیرونین یا T3 و کلسی تونین) را بر عهده دارد که نقش مهمی در کنترل و تنظیم سوخت و ساز بدن (متابولیسم)، تپش قلب و همچنین سطح کلسیم موجود در خون دارند. افزایش و یا کاهش میزان تولید این هورمون‌ها باعث ایجاد بیماری های متعدد تیروئید می‌شود.

تمامی ارگان هایی که در بدن وجود دارند نقش بسیار مهمی را بر عهده دارند و عدم کارکرد درست آن ها می تواند سلامت عمومی بدن را تحت تاثیر قرار دهد. قصد داریم به معرفی بیماری های تیروئید بپردازیم تا با داشتن شناخت کامل به این بیماری ها با شروع اولین علائم به پزشک متخصص تیروئید و سپس جراح تیروئید مراجعه کنیم.

عملکرد غده تیروئید

غده تیروئید با جذب ید موجود در مواد غذایی و ترکیب این ید با اسید آمینه تیروزین هورمون‌های تیروئیدی را تولید می کند. سپس این هورمون‌ها به جریان خون وارد شده و به منظور کنترل متابولیسم بدن به سراسر بدن منتقل می شود.

غده تیروئید تحت کنترل غده هیپوفیز (غده‌ای کوچک به اندازه بادام زمینی در پایه مغز) است. هنگامی که سطح هورمون‌های تیروئید بسیار پایین باشد‌، غده هیپوفیز هورمون محرک تیروئید (TSH) را تولید‌ می‌کند که باعث تحریک غده تیروئید برای تولید هورمون بیشتر می شود. تحت تاثیر هورمون TSH، غده تیروئید شروع به تولید و ترشح هورمون‌های کرده و در نتیجه سطح این هورمون‌ها در خون افزایش می‌یابد.

غده هیپوفیز نیز توسط غده دیگری به نام هیپوتالاموس تنظیم می ‌شود. هیپوتالاموس هورمون آزادکننده TSH (موسوم به TRH) را می‌سازد و به غده هیپوفیز فرمان آزاد سازی محرک غده تیروئید (TSH) را صادر می کند.

انواع بیماری های غده تیروئید

۱) پرکاری غده تیروئید

پرکاری غده تیروئید یکی از بیماری های رایج این غده است که در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد. در این بیماری هورمون های ذکر شده بیش از حد معمول ترشح می شوند.

علائم پرکاری تیروئید به شرح زیر است:

• بی قراری و نوسانات شدید خلقی
• تپش قلب
• تعرق زیاد
• لرزش
• اضطراب
• مشکل خواب
• پوست نازک
• مو و ناخن های شکننده
• ضعف عضلانی
• کاهش وزن
• چشم های برجسته

به عقیده پزشکان علت این بیماری ابتلا به بیماری گریوز است. در این بیماری به دلایل ناشناخته بدن شروع به تولید آنتی بادی هایی می کند که سلول های غده تیروئید را تحت تاثیر قرار داده و منجر به ترشح بیش از حد هورمون های این غده می شود.

این بیماری به کمک آزمایش خون و میزان جذب ید رادیواکتیو تشخیص داده می شود.

۲) کم کاری غده تیروئید

در این بیماری به دلایل متعددی هورمون های تیروئیدی به اندازه کافی تولید نمی شوند و همین امر سلامت بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.

علائم این بیماری به شرح زیرند:

• نوسانات خلقی
• پوست خشک
• افزایش حساسیت به سرما
• مشکلات حافظه
• یبوست
• افسردگی
• افزایش وزن
• ضعف
• ضربان قلب آهسته

هاشیموتو یکی از دلایل اصلی بروز کم کاری تیروئید است و بیشتر در زنان میانسال رخ می دهد. در این بیماری نیز سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های تیروئیدی حمله می کند و هورمون های این غده را از بین می برد.

این بیماری نیز با آزمایش خون قابل تشخیص است. درمانی برای این بیماری وجود ندارد و معمولا از داروهای جایگزین هورمون برای کنترل و جلوگیری از پیشرفت بیماری استفاده می شود.

۳) بیماری گواتر

گواتر بیماری است که می تواند همه رده های سنی را درگیر کند، اما زنان 40 سال به بالا بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. افرادی که از کمبود ید در غذا رنج می برند بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری هستند. همچنین سابقه ژنتیکی و مصرف برخی از داروها می تواند زمینه ساز ابتلا به این بیماری شود.

از علائم رایج این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تورم گردن
• مشکل در تنفس و بلع
• سرفه همراه با خس خس سینه
• گرفتگی صدا

انواع مختلف گواتر که به شرح زیر است:

• گواتر کلوئیدی (دلیل اصلی آن کمبود ید است، این بیماری قابل کنترل و درمان است)
• گواتر غیر سمی (دلایل این بیماری مشخص نیست. اما مصرف دارو لیتیوم برای درمان اختلال دوقطبی معمولا سبب بروز این بیماری می شود)
• گواتر سمی گرده دار (این بیماری خطرناک ترین نوع بیماری است که می تواند سبب پرکاری غده تیروئید شود)

۴) سرطان تیروئید

سرطان تیروئید مانند انواع دیگر سرطان ناشی از رشد بی رویه سلول هاست. در اثر رشد و تقسیم بی رویه سلول های داخلی غده تیروئید، تغییراتی در بافت این غده به وجود می آید و توده های سرطانی (بدخیم) و غیر سرطانی (خوشخیم) ایجاد می شود. این بیماری نیز در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد.

از علائم این بیماری می توان به موارد زیر را نام برد:

• اختلال در بلع غذا و نفس کشیدن
• سرفه های مکرر بدون علت
• احساس اینکه چیزی در گلو گیر کرده است
• تغییر صدا

این بیماری با انجام آزمایش شمارش کامل سلول های خونی (CBC)، سونوگرافی تیروئید، آزمایش ایزوتوپ و عکس برداری از ناحیه گلو قابل تشخیص است.

عوارض بیماری های تیروئیدی در گروه های پرخطر

عوارض بیماری کم­ کاری تیروئید در نوزادان و کودکان شدیدتر از پرکاری تیروئید است.

عوارض تیروئید کم کار در نوزادان:

• خواب زیاد
• یبوست
• سندرم شیرخوار شل
• اختلال در رشد

عوارض تیروئید کم کار در کودکان:

• تاخیر در بلوغ
• تاخیر در رشد جسمی
• رشد مغزی کند
• رشد کند دندان های شیری

عوارض بیماری های تیروئید در زنان و زنان باردار:

• نازایی: گاهی بیماری های تیروئید باعث اختلال و یا قطع چرخه قاعدگی در زنان می ‌شوند که می‌تواند منجر به نازایی و ناباروری شود.
• اختلال در تکامل جنین: در صورتی که زنان باردار مبتلا به بیماری های تیروئید تحت درمان قرار نگیرند، تکامل مغز و سیستم عصبی جنین دچار اختلال می‌شود.
• پره اکلامپسی(Preeclampsia): افزایش فشار خون در دوران بارداری که عارضه ای بسیار خطرناک است
• سقط جنین
• تولد نوزاد کم وزن
• نارسایی قلبی

جهت ویزیت و ارتباط بیشتر میتوانید با شماره مطب جناب دکتر علی بخشی تماس حاصل فرمایید.

۰۲۱-۶۶۱۲۶۰۶۵

۰۲۱-۶۶۱۲۶۰۴۴