معرفی آدنوم پاراتیروئید

در کنار غده ی تیروئید، غدد کوچکی وجود دارند (معمولاً بین 4 تا 8 عدد) که هر کدام به اندازه ی تقریبی عدس می باشند و وظیفه اینها ترشح هورمون پاراتورمون می باشد که باعث افزایش کلسیم خون می شود. گاهاً یک یا چند از این غدد پاراتیروئید دچار رشد می شوند و یا تومور در داخل آن ها اتفاق می افتد که باعث پرکاری پاراتیروئید و افزایش کلسیم خون می شود که درمان این بیماری توسط تشخیص سرطان تیروئید با کمک جراح تیروئید اغلب جراحی است.

غدد پاراتیروئید

هر فرد چهار غده پاراتیروئید دارد که در لبه های خارجی و در پشت غده تیروئید که در جلوی گردن قرار دارد، قرار گرفته اند. غده پاراتیروئید، هورمونی به نام پاراتورمون ترشح می کنند که به کنترل سطح کلسیم و فسفر بدن کمک می کند. پرکاری پاراتیروئید شرایطی است که در آن یک یا چند غده پاراتیروئید بیش از حد فعال شده و هورمون پاراتیروئید (PTH) بیش از حد ترشح می شود. در نتیجه این اتفاق، سطح کلسیم خون افزایش (هایپرکلسمی) می یابد.

با افزایش هورمون پاراتیروئید (PTH)، در گردش خون چه اتفاقی می افتد؟

در پرکاری غده پاراتیروئید، یک یا چند غده پاراتیروئید مقدار زیادی پاراتورمون تولید و ترشح می کنند. مقادیر بیش از حد پاراتورمون موجب می شود تا بدن کلسیم بیشتری را در دسترس قرار دهد. در نتیجه این ازدیاد اتفاقاتی در سیستم های مختلف بدن ایجاد می شود:

• کلسیم بیشتری از استخوان ها به خون آزاد می شود. از دست دادن کلسیم از استخوان‌ ها منجر به پوکی استخوان شده و خطر شکستگی را افزایش می‌دهد. زنان یائسه بیشترین خطر ابتلا به این عارضه را دارند.
• دستگاه گوارش کلسیم بیشتری را از مواد غذایی جذب می کند.
• کلیه ها کلسیم بیشتری را بازجذب کرده و به جای دفع آن در ادرار، آن را به خون باز می گردانند. کلسیم بیش از حد در کلیه ها می تواند باعث تشکیل سنگ کلیه شود.

پرکاری پاراتیروئید چگونه اتفاق می افتد؟

دو نوع پرکاری پاراتیروئید اولیه و ثانویه وجود دارد:

• پرکاری پاراتیروئید اولیه

در هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه، غدد پاراتیروئید بیش از حد پاراتورمون تولید می کنند که باعث افزایش سطح کلسیم خون می شود. علل اولیه عبارتند از:

• تومور های غیر سرطانی (خوش خیم) به نام آدنوم که روی یک یا چند غده پاراتیروئید تشکیل می شود. آدنوم باعث می شود غده بیش از حد فعالیت کند و پاراتورمون بیشتری تولید کند. این مورد شایع ترین علت پرکاری اولیه پاراتیروئید است.
• هایپرپلازی پاراتیروئید که در آن دو یا تعداد بیشتری از غدد پاراتیروئید بزرگ شده و هورمون بیش از حد تولید می کنند.
• سرطان غده پاراتیروئید (به ندرت ایجاد می شود)

• پرکاری پاراتیروئید ثانویه

در این حالت، فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید در پاسخ به شرایط دیگری که باعث از دست دادن کلسیم می شود، رخ می دهد. نمونه هایی از شرایطی که سطح کلسیم را کاهش داده و منجر به پرکاری پاراتیروئید می شوند عبارتند از:

• نارسایی کلیه
• کمبود شدید ویتامین D 
• کمبود شدید کلسیم

آدنوم پاراتیروئید چیست؟

آدنوم پاراتیروئید تومور خوش خیم (غیر سرطانی) است که به علت تکثیر بیش از حد سلول های غده پاراتیروئید ایجاد می شود که می تواند از یک نوع سلول یا ترکیبی از انواع سلول تشکیل شده باشد. برخلاف غدد پاراتیروئید معمولی، آدنوم پاراتیروئید ممکن است به اندازه ای بزرگ باشد که در جلوی گردن احساس لمس یا حتی دیده شود.

علت ایجاد آدنوم پاراتیروئید چیست؟

علت آدنوم های پاراتیروئید بسیار متعدد است و گاهی تعیین علت ایجاد کننده آن مشخص نیست. با این حال، برخی از سندرم های ژنتیکی مانند نئوپلازی غدد درون ریز متعدد (MEN) و هایپرپاراتیروئیدیسم جدا شده خانوادگی (FIHP)، خطر ابتلا به این تومور ها را تا حد زیادی افزایش می دهند.

یافته های آزمایشگاهی و پاتولوژیکی در آدنوم پاراتیروئید

افزایش سطح هورمون پاراتیروئید یا کلسیم در خون اغلب اولین علامت آدنوم پاراتیروئید است. در صورت وجود توده ای در جلوی گردن یا علائم مربوط به افزایش کلسیم در خون، پزشک ممکن است به وجود آدنوم در غدد پاراتیروئید مشکوک شود.

اکثر پزشکان جراحی را برای برداشتن تومور توصیه می کنند. پس از برداشتن تومور، جهت بررسی های میکروسکوپی نمونه بافت به پاتولوژیست ارسال می شود. معمولاً می توان با بررسی نمونه بافتی رنگ آمیزی شده با ترکیبی از رنگ ها به نام هماتوکسیلین و ائوزین آدنوم را تشخیص داد. با این حال، گاهی ممکن است بررسی های بیشتری از جمله آزمایشات ایمونوهیستوشیمی برای تایید تشخیص بیماری انجام گیرد.

پرکاری پاراتیروئید چگونه درمان می شود؟

اگر پرکاری غده پاراتیروئید خفیف باشد (بدون علامت بوده و سطح کلسیم خون فقط کمی افزایش یافته باشد) پزشک جراح تیروئید ممکن است فوراً آن را درمان نکند. اما سطح کلسیم خون و فشار خون هر شش ماه، عملکرد کلیه را هر سال و تراکم استخوان هر یک تا سه سال باید تحت کنترل قرار گیرد. در صورتی که که پرکاری پاراتیروئید به درمان فوری نیاز نباشد، حتماً موارد زیر باید رعایت شود:

• آب بیشتری نوشیده شود.
• جهت حفظ قوت استخوان ها بیشتر ورزش شود.
• دیورتیک های تیازیدی یا لیتیوم مصرف نشود زیرا این دارو ها می توانند سطح کلسیم خون را افزایش دهند.
• اگر سطح ویتامین Dپایین است، ممکن است نیلز  به مصرف مکمل ویتامین D وجود داشته باشد.

در صورتوچود علائم شدیدتر یا غده پاراتیروئید بزرگ شده، ممکن است پزشک درمان جراحی را برای برداشتن غده یا غده بیش فعال توصیه کند. جراحی توسط جراح مجرب می تواند پرکاری پاراتیروئید را در حدود 95 درصد موارد درمان کند.

درمان دارویی پرکاری غده پاراتیروئید

سیناکلست توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه تایید شده است. این دارو به غدد پاراتیروئید سیگنال ارسال می کند تا هورمون پاراترومون کمتری تولید کند. اگرچه سیناکلست برای هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه در نظر گرفته شده است، برخی از پزشکان آن را برای هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه نیز تجویز می کنند.

نوع دیگری از دارو بیس فسفونات ها هستند که گاهی اوقات تجویز می شوند. این دارو ها منجر به کاهش از دست رفتن کلسیم از استخوان ها شده و خطر پوکی استخوان و شکستگی را کاهش می دهند. نمونه هایی از بیس فسفونات ها عبارتند از:

• اتیدرونات
• آلندرونات
• زولدرونیک اسید
• ایباندرونات

در زنان مسن که یائسگی را پشت سر گذاشته و علائم پوکی استخوان دارند، ممکن است پزشک درمان جایگزینی هورمون را تجویز کند. درمان جایگزینی هورمون ممکن است به استخوان های فرد در حفظ کلسیم کمک کند.

جهت ویزیت و ارتباط بیشتر میتوانید با شماره مطب جناب دکتر علی بخشی تماس حاصل فرمایید.

۰۲۱-۶۶۱۲۶۰۶۵

۰۲۱-۶۶۱۲۶۰۴۴