درباره گواتر بیشتر بدانیم

غم‌باد یا گواتر هر نوع بزرگ شدگی غیرطبیعی غده تیروئید می باشد. غده ی تیروئید حدود دو اینچ طول دارد و دقیقا در ناحیه ی قدامی گلوی فرد و زیر برجستگی غضروف تیروئید (سیب آدم) قرار گرفته است. این غده هورمون هایی را به جریان خون ترشح می کند که تحت تاثیر هورمون های تنظیم کننده قرار دارند. کم یا زیاد شدن بیش از حد سطح پلاسمایی هورمون های تیروئیدی بسیار مهم بوده و می تواند عوارض شدیدی داشته باشد.

غده ی تیروئید از ید رژیم غذایی برای سنتز هورمون های تیروئیدی استفاده می کند. در صورتی که غده ی تیروئید نتواند به میزان کافی ید جهت سنتز هورمون های تیروئیدی دسترسی داشته باشد, سعی می کند با مکانسیم افزایش حجم سلول های غده ی تیروئید سطوح بالاتری از هورمون ها را تولید کند. بنابرین غده ی تیروئید بزرگتر از حد معمول شده و در اصطلاح گواتر ایجاد شود. اگرچه گواتر بدون درد است، اما بزرگی بیش از حد تیروئید باعث سرفه و مشکل در بلع و تنفس می شود.

گواتر و نشانه های ابتلا به آن چیست؟

هر نوع بزرگ شدگی غیر طبیعی غده تیروئید را گواتر می گویند.

گواترها به سه نوع تقسیم می شوند که گواترهای فامیلیال واندمیک از انواع آنها هستند.

گواتر فامیلیال اغلب ناشی از نقایص آنزیمی است.

گواتر اندمیک ناشی از کمبود ید است و با تجویز آن قابل پیشگیری است.

هیچ گواتری، در هیچ حالتی فلج عصب ریکارنت نمی دهد.

نشانه ی pemberton در گواتر رترواسترنال مشاهده می شود.

انواع گواتر

1. گواتر کم کار

یکی از شایع ترین اختلالات مطرح در بیماری های غدد و متابولیسم مربوط به اختلال غده ی تیروئید می باشد. درصد ابتلا به اختلال کم کاری تیروئید همراه گواتر بسیار بالا بوده و چیزی در حدود ۹۸% می باشد.

کم کاری اولیه ی تیروئید همراه با گواتر می تواند علت های متعددی داشته باشد:

• تیروئید لنفوسیتیک مزمن
• مصرف داروهایی مثل ید
• تیونامید لیتیوم
• تیوسیانات
• کم کاری تیروئید ناشی از کمبود ید مصرفی
• تیروئیدیت تحت حاد
• اختلالات مادرزادی (کونژنیتال)

فردی که به گواتر کم کار مبتلا است علائم کم کاری تیروئید را بروز می دهد:

• خشکی پوست
• ادم
• خشکی و شکننده شدن موها
• کاهش در تعداد ضربان قلب
• ریزش موهای ابرو و سر
• سرد شدن پوست
• حالت ضخیم شدگی و پوسته پوسته شدن در پوست

2. گواتر پرکار

گاهی گواتر ناشی از پرکاری تیروئید است که در بیماری گریوز این حالت رخ می دهد. بیماری گریوز یک اختلال خود ایمنی می باشد که سیستم ایمنی به تولید آنتی بادی علیه گیرنده های هورمون محرک تیروئید, در سلول های سالم غده می پردازد و باعث افزایش تولید هورمون تیروکسین توسط غده ی تیروئید شده و این تحریک بیش از حد باعث می شود غده ی تیروئید بزرگ شود، در نتیجه گواتر پرکار ایجاد می شود.

در این صورت افراد دچار علائمی از جمله:

• افزایش دمای بدن و حساسیت گرما
• افزایش متابولیسم پایه در بدن
• افزایش تعداد ضربان قلب
• کاهش وزن
• تعریق بیش از حد
• لرزش غیر ارادی بخصوص در انگشتان دست
• تشدید ریزش موها و بر هم خوردن سیکل های قاعدگی در خانم ها
• بزرگ شدن سینه در آقایان

3. گواتر ساده

در این حالت علی رغم تولید کافی و سطح پلاسمایی مناسب هورمون های تیروئیدی در بدن فرد, غده ی تیروئید بزرگ میشود و خوشبختانه در اغلب موارد سرطان یا تومور علت آن نیست. این نوع از گواتر به نسبت شیوع بالاتری دارد ولی در بالین بیمار نمی توان علامت خاصی برای آن پیدا کرد. در این افراد سطح هورمون های تیروئیدی طبیعی بوده و به دنبال آن سطح هورمون محرک تیروئید نیز طبیعی است.

این افراد تنها از بزرگ شدن فیزیکی غده ی تیروئید شکایت دارند که می تواند باعث ایجاد احساس تنگی در گلو, درد در ناحیه ی تیروئید یا ایجاد سرفه و یا ایجاد اختلال در بلع شود.

تشخیص بیماری گواتر

از چندین آزمایش می‌توان برای تشخیص و ارزیابی گواتر استفاده کرد:

• معاینه فیزیکی: پزشک با لمس ناحیه گردن به دلیل وجود ندول ها و علائم حساسیت، ممکن است تشخیص دهد که آیا غده تیروئید رشد کرده است یا خیر.
• آزمایش هورمون: آزمایش خون میزان هورمون تیروئید را اندازه گیری می‌کند، که نشان می‌دهد تیروئید به درستی کار می‌کند یا خیر.
• آزمایش آنتی بادی: این آزمایش خون به دنبال آنتی بادی‌های خاصی است که در برخی از اشکال گواتر (گواتر پرکار) تولید می‌شوند.
• سونوگرافی تیروئید: سونوگرافی روشی است که امواج صوتی با فرکانس بالا را از طریق بافت‌های بدن ارسال می‌کند. پژواک‌ها ضبط شده، به فیلم یا عکس تبدیل می‌شوند. سونوگرافی تیروئید اندازه غده را نشان می‌دهد و ندول ها را نیز پیدا می‌کند.
• اسکن تیروئید: این آزمایش تصویربرداری، اطلاعاتی را در مورد اندازه و عملکرد غده فراهم می­کند. در این آزمایش مقدار کمی ماده رادیواکتیو به داخل ورید تزریق می‌شود تا تصویری از تیروئید بر روی صفحه رایانه ایجاد شود.
• سی تی اسکن یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی تیروئید (MRI): اگر گواتر بسیار بزرگ باشد یا به داخل قفسه سینه گسترش یابد، از سی تی اسکن یا MRI برای اندازه گیری و گسترش آن استفاده می‌شود.

درمان بیماری گواتر

درمان گواتر به بزرگی تیروئید، علائم و علت آن بستگی دارد. درمان‌ها عبارتند از:

• بدون نیاز به درمان: اگر گواتر کوچک است و فرد را آزار ندهد، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که نیازی به درمان نیست. با این وجود، گواتر از نزدیک برای مشاهده هرگونه تغییر تحت نظر خواهد بود.

اگر علت گواتر تیروئید کم کار باشد، لووتیروکسین تجویز می‌شوند.

اگر علت گواتر تیروئید بیش از حد فعال باشد، متی مازول (Tapazole) و پروپیل تیوراسیل تجویز می‌شوند.

اگر گواتر در اثر التهاب ایجاد شود، ممکن است پزشک برای فرد آسپرین یا داروی کورتون تجویز کند.

• درمان ید رادیواکتیو: این روش درمانی که در موارد بیش فعالی غده تیروئید استفاده می‌شود، شامل مصرف ید رادیواکتیو به صورت خوراکی است. ید به غده تیروئید می‌رود و سلول‌های تیروئید را از بین می‌برد، که غده را کوچک می‌کند. پس از درمان ید رادیواکتیو، بیمار معمولاً مجبور است تا پایان عمر لووتیروکسین دریافت کند.
• نمونه برداری بیوپسی: برداشتن نمونه ای از بافت یا سلول‌هایی است که در آزمایشگاه مورد مطالعه قرار می‌گیرند. در صورت وجود ندولهای بزرگ در غده تیروئید، برای رد سرطان نمونه برداری ممکن است لازم باشد.
• عمل جراحی: جراحی برای برداشتن تمام یا بخشی از غده تیروئید انجام می‌شود. در صورت بزرگ بودن گواتر و ایجاد مشکل در تنفس و بلع، ممکن است به جراحی نیاز باشد. گاهی اوقات از عمل جراحی برای برداشتن ندول ها نیز استفاده می‌شود. بسته به میزان غده تیروئید برداشته شده، بیمار ممکن است نیاز به دریافت لووتیروکسین تا پایان عمر خود داشته باشد.

علت گواتر، که مربوط به رژیم غذایی هستند

• کلم
• کاساوا (نوعی نشاسته)
• اشنه دریایی (نوعی جلبک)

در مناطق شیوع گواتر، شانس کانسر کمتر است.

در مناطق شیوع گواتر، اگر کانسر رخ دهد، نوع فولیکولار و آناپلاستیک شایع تر است.

درمان گواتر معمولاً طبی است، مگر در موارد خاص که جراحی می کنیم.

پیشگیری از بیماری گواتر

شما برای اطمینان از اینکه ید کافی دریافت می کنید، از نمک یددار استفاده کنید یا غذاهای دریایی یا جلبک دریایی بخورید. میوه‌ها و سبزیجات که به صورت محلی پرورش می‌یابند، مانند شیر گاو و ماست، حاوی ید نیز می‌باشند.

هر فردی به حدود 150 میکروگرم ید در روز نیاز دارد (مقدار کمی‌ کمتر از نصف قاشق چای خوری نمک ید دار). این مقادیر کافی به ویژه برای زنان باردار و شیرده و نوزادان و کودکان مهم است.

از مصرف بیش از حد ید خودداری کنید. اگرچه غیر معمول است اما، مصرف زیاد ید گاهی منجر به گواتر می‌شود.

جهت ویزیت و ارتباط بیشتر میتوانید با شماره مطب جناب دکتر علی بخشی تماس حاصل فرمایید.

۰۲۱-۶۶۱۲۶۰۶۵

۰۲۱-۶۶۱۲۶۰۴۴