زخم معده و زخم اثنی عشر

بسیاری از بیماران که دچار مشکلات دردهای شکمی، سوء هاضمه و درد معده هستند پس از آندوسکوپی متوجه زخم معده می شوند. بایستی بدانیم بیشتر این زخم ها در ناحیه ابتدای دوازدهه (اثنی عشر) اتفاق می افتند و اغلب با درمان دارویی خوب می شوند، این زخم ها هیچگونه شانس سرطانی شدن ندارند. در مقابل زخم هایی که در خود معده اتفاق می افتند اغلب به درمان مقاوم تر و گاهاً شانس سرطانی شدن را دارند.

تفاوت زخم معده و اثنی عشر

زخم معده و زخم اثنی عشر زخم ‌های بازی هستند که در مخاط لوله گوارشی ایجاد می‌شوند؛ زخم معده در مخاط معده و زخم اثنی عشر در مخاط دوازدهه، یعنی بخش فوقانی روده کوچک تشکیل می‌شود. به زخم معده و زخم اثنی عشر اصطلاحاً زخم‌های پپتیک گفته می‌شود. ممکن است هر دو نوع زخم هم ‌زمان در یک بیمار وجود داشته باشد. ترشح بیش از اندازه اسید معده، عفونت باکتریایی و مصرف بعضی دارو ها از علل ایجاد زخم‌ های پپتیک به شمار می‌روند. تفاوت اصلی بین این دو زخم در این است که هر کدام به بخش معینی از دستگاه گوارش آسیب می ‌زنند.

علائم زخم پپتیک

علائم زخم معده و زخم اثنی عشر معمولاً مشابه است:

• درد معده

شایع‌ترین علامت زخم معده و زخم اثنی عشر درد معده است. چنانچه زخم اثنی عشر وجود داشته باشد، بیمار چند ساعت بعد از غذا خوردن دچار معده درد می‌شود. این درد معمولاً با مصرف دارو یا خوردن غذاهایی که اسید معده را کاهش می‌دهد، آرام می‌شود؛ اما وقتی اثر دارو و غذا از بین می‌رود، درد دوباره شروع می‌شود. معده درد ناشی از زخم اثنی عشر هنگام خالی بودن معده، برای مثال بین دو وعده غذا، شب یا صبح زود، شدیدتر می‌شود.

• سوءهاضمه یا سوزش معده
• احساس سیری حتی هنگامی که معده خالی است.
• نفخ
• گاز
• حالت تهوع

برخی بیماران مبتلا به زخم ‌های پپتیک هیچ گونه علائمی ندارند و بیماری تصادفاً هنگام بررسی ابتلا به سایر اختلال ‌های گوارشی تشخیص داده می‌شود.

زخم معده و زخم اثنی عشر در اصل چه تفاوتی دارند؟

• احتمال بروز زخم معده در مقایسه با بروز زخم اثنی عشر 10 سال دیرتر اتفاق می افتد.
• ظهور عوارض گوارشی و غیر گوارشی در زخم معده بیشتر است.
• زخم معده در مقایسه با زخم اثنی عشر همراهی کمتری با هلیکوباکترپیلوری دارد.
• در زخم معده به دلیل مقاومت دارویی بیشتر نیاز به عمل جراحی بیشتر است.
• درد در رخم معده 0.5 تا 1 ساعت بعد از صرف غذا اتفاق می افتد اما در زخم اثنی عشر 1.5 تا 3 ساعت بعد از صرف غذا درد بیمار شروع می شود.
• در زخم معده کاهش وزن شایع تر است
• مهمترین علامت زخم اثنی عشر بیدار شدن در نیمه های شب است.
• زخم معده به دارو های آنتی اسید جواب نمی دهد اما زخم اثنی عشر به دارو های آنتی اسید جواب می دهد.
• زخم معده با غذا خوردن شدید تر می شود اما در زخم اثنا عشر با خوردن غذا درد بیمار کاهش می یابد.
• علائمی گوارشی ازجمله؛ استفراغ و سیری زودرس پس از مصرف غذا در زخم معده بیشتر است.
• پس از درمان زخم اثنی عشر نیازی به پی گیری آندوسکوپیک وجود ندارد.اما در زخم معده حتما جهت بررسی روند بهبود زخم پی گیری آندوسکوپیک ضروری است.
• 80 دصد از زخم های پپتیک لوله گوارشی مربوط به زخم های اثنی عشری است.
• شیوع زخم اثنی عشر چهار برابر زخم معده بود و همچنین شیوع آن در مردان سه برابر زنان است.
• زخم اثنی عشر در افراد با گروه خونی O بیشتر دیده می شود.

علل زخم های پپتیک

• زخم معده

شایع ترین علت آن هلیکوباکترپیلوری است و بعد از آن دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی، اسید معده بالا، کاهش سرعت تخلیه معده و ریفلاکس صفرا از دیگر علل زخم معده می باشند

• زخم اثنی عشر

شایع ترین علت زخم اثنی عشر هیلیکوباکتپیلوری می باشد و بعد از آن دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی، کاهش ترشح بی کربنات از بخش برونریز غده پانکراس، افزایش ترشح اسید معده و افزایش سرعت تخلیه معده از دیگر علل زخم اثنی عشر می باشند.

تشخیص زخم معده و زخم اثنی عشر

فرآیند تشخیص زخم معده و زخم اثنی عشر علاوه بر معاینه بالینی و بررسی پرونده پزشکی بیمار شامل آزمایش‌ها و عمل‌های زیر می‌شود:

• آندوسکوپی: پزشک با استفاده از لوله کوچک و منعطفی به نام آندوسکوپ که منبع نور و دوربین در انتهای آن قرار دارد، برای مشاهده و همچنین برداشتن بخش هایی از لوله گوارش جهت بررسی وآزمایش داخل دستگاه گوارش استفاده می‌کند.
• آزمایش خون، مدفوع، تنفس و بافت معده: این آزمایش‌ها برای بررسی وجود هیلیکوباکترپیلوری انجام می‌شود. گاهی بعض از آزمایش‌های هیلیکوباکترپیلوری نتیجه مثبت کاذبی را به دست می‌دهند، همچنین در صورت مصرف آنتی بیوتیک، امپرازول یا بیسموت ممکن است نتیجه آزمایش به اشتباه منفی شود.

درمان زخم معده و زخم اثنی عشر

اکثر بیماران داروهایی را مصرف می‌کنند که اسید معده را کاهش می‌دهد یا از مخاط معده و اثنی عشر محافظت می‌کند. داروهای مخصوص درمان زخم معده و اثنی عشر را می‌توان در گروه‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:

• بازدارنده‌های پمپ پروتون (PPIs) مانند امپرازول، پنتاپرازول و لانزوپرازول
• آنتاگونیست‌های گیرنده ـ H2 مانند رانیتیدین، فاموتیدین و سایمتیدین
• داروهای محافظ مانند سوکرالفیت
• داروهای ضداسید از قبیل کلسیم کربنات و سدیم بی‌کربنات

پیشگیری از زخم معده و زخم اثنی عشر

در بیشتر مواقع پیشگیری از زخم پپتیک ممکن نیست، با این حال به روش‌ های ساده‌ای مانند تغذیه سالم می‌توان خطر ایجاد زخم معده را کاهش داد.

افرادی که داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا دیگر داروهای ایجاد کننده زخم‌های پپتیک را مصرف می‌کنند، باید خطرات مربوط به زخم را مدیریت کنند. در این حالت به این افراد توصیه می شود که:

• دارو را به همراه غذا مصرف کنند.
• دوز کمتری از دارو را مصرف کنند.
• در صورت امکان از داروی دیگری استفاده کنند.
• داروهای کاهنده اسید معده مصرف کنند.
• به دلیل عدم اطمینان از روش انتقال هیلیکوباکترپیلوری توصیه می‌شود غذاهای کاملاً پخته شده را میل مصرف کنند و دست ها را مرتب با آب و صابون بشویند.

جهت ویزیت و ارتباط بیشتر میتوانید با شماره مطب جناب دکتر علی بخشی تماس حاصل فرمایید.

۰۲۱-۶۶۱۲۶۰۶۵

۰۲۱-۶۶۱۲۶۰۴۴