بزرگی غده تیروئید یا گواتر چیست؟

سوال بیمار:

خانمی 35 ساله هستم و از مدتها قبل متوجه بزرگی تیروئید و احساس گره در داخل آن می کنم به طوریکه در هنگام بلع و خوابیدن این احساس بیشتر می شود. اولاً چه اقداماتی قبل از مراجعه لازم است انجام دهم تا با مدارک کامل خدمت شما برسم و ثانیاً راهنمایی بفرمائید آیا من نیاز به جراحی دارم یا خیر؟

پاسخ پزشک:

در مورد سوال اول، باید گفت بهتر است بیماران به پزشک داخلی یا جراح غدد مراجعه نمایند تا شرح حال بالینی و معاینه کامل انجام شود و سپس اقدامات آزمایشگاهی درخواست شود. ولی در صورتیکه می خواهید قبل از مراجعه اقداماتی انجام دهید لازم است آزمایش کامل تیروئیدی (آزمایش خون) جهت تعیین پرکاری یا کم کاری انجام شود و سپس سونوگرافی تیروئید انجام داده و با جواب این دو (آزمایشات و سونوگرافی) جهت تصمیم گیری به اینجانب مراجعه فرمائید.

در مورد سوال دوم بایستی پس از معاینه و رویت مدارک لازم تصمیم گیری نمود. به صورت خلاصه با توجه به علائم فشاری که شما دارید حتی اگر تیروئید خوش خیم باشد احتمالاً جراحی لازم است.

گواتر به معنی افزایش غیرطبیعی سایز غده ی تیروئید است. تیروئید یک غده پروانه‌ای شکل است که در جلوی گردن قرار گرفته است.

 کمبود ید در رژیم غذایی شایعترین علت جهانی گواتراست.

در ایالات متحده ی آمریکا چون نمک ها حاوی ید هستند و دلایل ایجاد گواتر متفاوت و شامل کمبود تولید هورمون های تیروئیدی و یا گره های به وجود آمده در تیروئید است.

سرطان تیروئید

سرطان تیروئید موجب ایجاد توده در ناحیه جلویی گردن و تورم این ناحیه می‌شود. توده‌های گردنی اغلب ناشی از گواتر هستند اما در صورتی که سفت باشند، براحتی در زیر پوست حرکت داده نشوند و به مرور زمان بزرگ شوند احتمال وجود سرطان تیروئید وجود دارد. علاوه بر تورم ناحیه گردن، خشن شدن صدا که بعد از چند هفته بهتر نشود، درد گلو و درد ناحیه گردن و اشکال در تنفس از دیگر علائم سرطان تیروئید است. با این وجود گلو درد می‌تواند اولین و مهم‌ترین نشانه سرطان تیروئید باشد.

انواع گواتر

• گواتر منتشر صاف:زمانی که کل تیروئید متورم است، رخ می دهد.
• گواتر ندولار:زمانی که یک توده در تیروئید رشد کند، که این حالت بسیار رایج است.اگر در تیروئید به جای یک توده، چندین توده رشد کند، به آن گواتر مولتی ندولار می گویند.
• گواتر رترواسترنال:این نوع گواتر در پشت استخوان استرنوم به وجود می آید.در صورت ایجاد فشار بر نای، مری و عروق گردن باید عمل جراحی شود.

از کجا بفهمیم که گواتر داریم؟

همه انواع گواتر همراه با علامت و نشانه‌ خاص نیستند؛ ولی اگر قرار باشد نشانه‌ای همراه آن باشد این علائم شامل موارد زیر هستند:

• تورمی محسوس در قسمت پایین گردن
• احساس تنگی نفس و خفگی در گلو
• گرفتگی صدا
• اختلال در بلع
• اختلال در تنفس
• سرفه

اگر گواتر در نتیجه پرکاری یا کم‌کاری تیروئید ایجاد شده باشد طیف علائم، بسیار گسترده‌تر خواهد بود و شرایط بسیار سیستمیکی را در فرد ایجاد می‌کند.

نقش بیماری گریوز (خود ایمنی) در ایجاد گواتر

هنگامی که غده تیروئید بیش از حد هورمون تولید کند (هیپرتیروئیدیسم)، ممکن است تیروئید بزرگ شود و ما به گواتر مبتلا شویم.

گریوز یک بیماری خودایمنی است یعنی در این بیماری، آنتی بادی‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن بر اثر اشتباه سلول‌های غده تیروئید را مورد حمله قرار می‌دهند و باعث تولید تیروکسین بیشتری می‌شوند. این تحریک بیش از حد، غده‌ی تیروئید را متورم می‌کند و باعث ایجاد گواتر می‌شود.

 بیماری هاشیموتو (خود ایمنی) چگونه باعث گواتر می‌شود؟

گواتر ممکن است در نتیجه‌ی کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) و یا پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) ایجاد شود.

هاشیموتو مانند بیماری گریوز، یک بیماری خود ایمنی است که آنتی بادی علیه سلول‌های طبیعی تیروئید می‌سازد. ولی این بار به جای اینکه تیروئید را به تولید هورمون بیشتر تحریک کند، باعث کم شدن بیش از حد تولید هورمون‌های تیروئیدی می‌شود.
غده‌ هیپوفیز که مسئول تنظیم سطح هورمون‌های تیروئیدی است با حس کردن سطح پایین هورمون، TSH بیشتری تولید می‌کند و به این ترتیب غده تیروئید را تحریک می‌کند و موجب بزرگ شدن آن می‌شود.

بررسی علائم هایپرتیروئید (پرکاری تیروئید)

• لرزش
• رفلکس های بیش از حد
• ضربان قلب سریع یا نامنظم

علائم کم کاری تیروئید (هیپوتیروئید)

• پوست خشک
• تورم صورت
• ضربان قلب آرام

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در اکثر مواقع در صورت تجربه این مشکل نیازی به مراجعه به پزشک نخواهد بود. در صورت تجربه این احساس بهتر است کمی صبر کنید تا ببینید این احساس از بین می‌رود یا خیر. اما گاهی اوقات نیاز است که شما پس از تجربه برخی از علائم در کنار بغض در گلو به پزشک مراجعه کنید. علائم زیر بخشی از علائم هشداردهنده جهت مراجعه به پزشک هستند:

• درد شدید در گلو یا گردن
• کاهش وزن
• استفراغ
• درد هنگام بلغ
• خفگی هنگام بلع
• ضعف عضلات در گلو
• احساس حضور توده
• علائمی که در طولانی مدت شدید‌تر می شوند
• تب
• عفونت

چه آزمایش هایی برای احساس خفگی در گلو انجام می شود؟

آزمایش های تجویز شده توسط پزشک به علت بروز گرفتگی گلو بستگی دارد.

آزمایش های بازگشت اسید به مری:

پزشکان می توانند برخی اوقات ریفلاکس را فقط براساس علائم تشخیص دهند. برای اندازه گیری میزان اسید معده در مری شاید pH مری اندازه گیری شود برای این کار پزشک مانیتوری در مری قرار می دهد تا متوجه زمان ورود اسید معده به مری شود.

سایر آزمایش ها برای ارزیابی علائم شامل موارد زیر است:

• آزمایش باریم

پس از نوشیدن محلول گچی مانند باریم از تصویربرداری با اشعه X برای بررسی دستگاه گوارش فوقانی استفاده می شود.

• آندوسکوپی

در این آزمایش از یک لوله نازک و انعطاف پذیر استفاده می شود که در یک سر آن دوربین قرار دارد تا داخل مری و معده مشاهده شود و در صورت لزوم نمونه‌ای از بافت (بیوپسی) جمع آوری شود.

آزمایش های مربوط به بزرگ شدن تیروئید

پزشک ضمن معاینه گردن شما به احتمال زیاد آزمایش خون را برای بررسی سطح هورمون تیروئید تجویز می کند. آزمایش های دیگری نیز مانند سونوگرافی و اسکن تیروئید برای تشخیص بزرگ شدن غده تیروئید استفاده می شود.

تیروئید بزرگ شده

 اگر غده تیروئید یا گواتر بسیار بزرگ شده دارید بسته به علت بروز آن احتمال می رود نیاز به جراحی یا ید رادیواکتیو باشد.با این روش های درمانی بخشی یا کل غده تیروئید برداشته می شود. بعد از آن باید هورمون تیروئید مصرف کنید تا جایگزین چیزی شود که غده تیروئید دیگر قادر به تولید آن نیست.

چه کسانی باید آزمایش تیروئید بدهند؟

بیماری‌های تیروئید مثل دیابت نیست. درمورد بیماری دیابت توصیه می‌شود تمام افراد بالای 54سال هر یک تا 3 سال قندشان را چک کنند اما درمورد تیروئید بیشترین جایی که غربالگری ارزش دارد در نوزادان است چون از بین یک در 008 تا یک در 4هزار نوزادی که به دنیا می‌آیند دچار کم‌کاری مادرزادی تیروئید می‌شوند. کم‌کاری مادرزادی تیروئید اگر تشخیص داده نشود، می‌تواند روی رشد ذهنی و عقلانی کودک در سال اول اثر بگذارد و ممکن است تا آخر عمر دچار کمبود IQ و عقب‌افتادگی ذهنی شود.

چندین سال است که از پاشنه پای تمام نوزادان بین روز سوم تا پنجم تولد یک قطره خون گرفته و کم‌کاری تیروئید غربال می‌شود. علاوه‌براین در گروه‌های خاص مثل خانم‌های باردار، خانم‌هایی که نازایی و اختلال عادت ماهانه دارند، تمام افرادی که چاق می‌شوند و وزن‌شان با رژیم‌های غذایی و ورزش پایین نمی‌آید و تمام افرادی که دچار افسردگی می‌شوند، آزمایش تیروئید به‌صورت غربالگری انجام می‌شود.

جهت ویزیت و ارتباط بیشتر میتوانید با شماره مطب جناب دکتر علی بخشی تماس حاصل فرمایید.

۰۲۱-۶۶۱۲۶۰۶۵

۰۲۱-۶۶۱۲۶۰۴۴